RAPORT POLANDII 2001-2002

1. NIELEGALNI – dossier o emigracji we Włoszech 2. Rozmowa z Konsulem Rzeczypospolitej Polskiej - Henrykiem Litwinem 3. Rozmowa z adwokatem włoskim Palmą Seminarą DDL Fini-Bossi - omówienie włoskiej ustawy o emigracji A R C H I W U M \ A R C H I V I O ------------------------- RAPORT POLANDII 2001 ------------------------- 1. NIELEGALNI – dossier o emigracji we Włoszech Polonia we Włoszech nie jest dziś tak liczna, jak na przełomie lat 90-tych, kiedy z naszego kraju emigrowało się „za chlebem” masowo i najchętniej do kraju papieża. Większość Polaków zarobiła trochę pieniędzy i zdobyła doświadczenia zawodowe, a potem - jak to się mówi w slangu emigracyjnym -„zjechała do ojczyzny”. Emigranci, którzy zdecydowali się pozostać, w większości mają stałą pracę, wynajęte mieszkanie, środek lokomocji. Niestety, nadal nie stanowią zorganizowanej mniejszości narodowej. Polonia włoska wciąż jeszcze jest podzielona, przez co - nie bardzo skłonna do solidaryzowania w gronie narodowym. Spora część Polaków zintegrowała się z tutejszym społeczeństwem. Innym nie poszło tak dobrze. Pomimo, że żyją we Włoszech od wielu lat, pracują nadal „na czarno” i za stosunkowo małe pieniądze. Typową kategorią zawodową jest obsługa hotelowo-restauracyjna. Mężczyźni wykonują prace fizyczne różnego typu: sezonowa w rolnictwie, budownictwo oraz usługi rzemieślnicze. Kobiety są zatrudniane jako pomoc domowa, opiekują się starszymi ludźmi lub sprzątają na godziny. Obywatele polscy przebywający w tym kraju dzielą się na trzy grupy: osoby z regularnym permesso di soggiorno, osoby posiadające podwójne obywatelstwo oraz emigranci nielegalni. Według statystyk włoskich na terenie Włoch przebywa legalnie ok. 40 tys. Polaków. Szacuje się, że co najmniej drugie tyle stanowią emigranci nielegalni. Wiele osób przybyło do Włoch na podstawie turystycznego permesso di soggiorno i później pozostało. Niektórzy przyjeżdżają tu sezonowo. Polaków z podwójnym obywatelstwem jest ok. 10 tys. Najtrudniej oszacować i zakwalifikować tzw. „wahadłowców” - czyli tych, którzy przebywają tu przez trzy miesiące korzystając z pozwolenia na pobyt jako turyści. Przebywają legalnie i pracują nielegalnie. W sumie przekraczają prawo, ale najczęściej robią to pod osłoną swoich pracodawców. Tendencyjnie ludzie ci są zaliczani do rzeszy nielegalnych, gdyż nie mogą szukać pracy poprzez kanały oficjalne i zwykle wykonują prace dorywcze - choć ich sytuacja prawna jest z gruntu inna. Jest wielu Polaków przebywających tu z całymi rodzinami - często tylko jedna osoba ma pozwolenie na pobyt i pracę, dzięki czemu może wynająć mieszkanie lub posłać dziecko do szkoły. Współmałżonek nawet nie próbuje ubiegać się o dokumenty pobytowe, ponieważ zakłada, że i tak będzie miał problemy ze znalezieniem zatrudnienia legalnego. Teoretycznie prawo włoskie nie przewiduje zmiany turystycznego pozwolenia na pobyt w zezwolenie na pobyt stały i na pracę. Ustawa o cudzoziemcach wyraźnie precyzuje, że trzeba wyjechać z kraju i dopiero później złożyć papiery do Konsulatu w Warszawie. Przepis ten jest jednak często łamany. Większość emigrantów polskich żyjących dzisiaj we Włoszech, to ludzie samotni - wyjeżdżają pracować pozostawiając rodzinę w Polsce. Zarówno mężczyźni jak i kobiety. emigracja wahadłowa W wielu krajach Europy, praca „na czarno” jest przestępstwem karanym grzywną i wydaleniem z kraju. We Włoszech, gdzie prawdziwym problemem jest pół gospodarki, która kręci się na czarno - przymyka się na to oko. Obok stałych emigrantów powstał drugi obieg polski - tzw. „emigracja handlowa”. W każdy weekend do Włoch przyjeżdżają setki Polaków przemycając przez granice europejskie towar najróżniejszego typu: kryształy, optyka, ikony, narzędzia „od Ruskich”, polską żywność oraz prasę. Handlują tym na bazarze rzymskim Porta Portese, pod Kościołem Polskim lub w miejscach, gdzie zatrzymują się polskie autobusy liniowe. Część towaru jest przeznaczona dla Włochów, część dla emigracji polskiej, która zaopatruje się w tańsze papierosy oraz gazety krajowe. Wycieczki handlowe do Italii to wciąż źródło dochodu dla wielu Polaków, choć nie są już tak częste, jak na początku lat 90-tych. Po wprowadzeniu w życie traktatu z Szengen, zaostrzone kontrole na granicy austriackiej uniemożliwiły prowadzenie tego procederu na skalę masową. Celnicy austriaccy kontrolują przesadnie wszystkie autokary polskie wjeżdżające na teren Unii. Ostatnio tak samo zachowują się również Czesi. Obowiązują przepisy celne dotyczące przewozu alkoholu, papierosów i żywności, o których Polacy nie wiedzą lub je wciąż ignorują. Starsze kobiety wyjeżdżające do pracy sezonowej na terenie Italii, a nawet pielgrzymki kościelne jadące do papieża, zabierają zwykle ze sobą konserwy, wędliny i inny rodzaj produktów spożywczych, wystarczający na cały okres pobytu. Austriacy rekwirują nadwyżki i karzą je słonymi mandatami. Dla wielu Polaków „przemyt na drobną skalę” to praca. Nielegalni przemytnicy śledzi i kaszanki zorganizowali się tak dobrze, że funkcjonują niemal jak firmy międzynarodowe - tyle tylko, że „na czarno” lub „pół czarno“. Niestety pokazowe przeszukiwanie autokarów na granicy Unii, w Drasenhoffen, nie jest dobrą reklamą dla naszego kraju. przestępczość Polacy bardzo często kupują rzeczy kradzione: samochody, telefony komórkowe, elektronikę. We Włoszech (jak zresztą wszędzie) jest to proceder karany grzywną, konfiskatą mienia i trzymiesięcznym aresztem, do którego zwykle nie dochodzi, ale trzeba opłacić adwokata i kaucję. Na początku lat 90-tych, również w Rzymie grasowały polskie szajki samochodowe, zajmujące się sprowadzaniem kradzionych aut do kraju - dziś się już o tym nie słyszy. Polacy nie handlują narkotykami i nie organizują racketu prostytucji lub przemytu broni, tak jak mniejszości bałkańskie czy afrykańskie. Zdarza się, że pracują jako kurierzy. Policja włoska ujęła trzech mężczyzn narodowości polskiej, którzy przemycali w podwójnym baku 50 kilogramów heroiny. Ze względu na ilość była to głośna sprawa, ale był to raczej wyjątek niż reguła. Przenajmniej we Włoszech nie łączy się Polaków z narkotykami, choć Polska jest wskazywana często jako kraj, w którym produkuje się na szeroką skalę narkotyki syntetyczne i jako punkt przerzutowy z Bliskiego Wschodu. Można powiedzieć, że Polonia włoska ma to szczęście, że mafia polska jest za biedna na to, żeby pracować tak daleko od domu, choć i tu w poprzednich latach wydarzały się rzeczy nieprzyjemne – np. napady rabunkowe polskich bandziorów na emigrantów bez dokumentów, bojących się zgłosić na policję. Po Szengen, Włosi skutecznie usunęli cały element polski, który nie wytrzymując konkurencji z innymi mafiami, wrócił do domu. W słonecznej Italii pozostali tylko polscy pijaczkowie, żyjący na tanim winie od lat. Wrośli oni w pejzaż Rzymu jak bezdomni innych narodowości, którzy zawsze koczują tu tłumnie. Zdarzają im się kradzieże alkoholu w sklepach, burdy uliczne - głównie drobne wykroczenia, a nie przestępstwa. Często są ścigani za niepłacenie alimentów. handel pracą Popularnym procederem jest handel pracą. Jest to wykroczenie karane przez prawo włoskie, o czym Polacy nie wiedzą lub udają, że nie wiedzą. Handluje się tzw. „stałkami” lub „godzinami”. Żeby móc pracować trzeba zapłacić od 400 do 700 tys. lirów, albo dziewczynie odstępującej miejsce, albo komuś, kto symuluje agencję. Handel pracą zaczyna nawet przybierać formy prawdziwych oszustw organizowanych „na skalę międzynarodową”. Polacy dają ogłoszenie w gazetach krajowych z numerem komórki. Chętne kobiety kontaktują się z panią, która pobiera opłatę w wysokości do 1000 złotych i daje adres do człowieka we Włoszech. Mają zapłacić za podróż, zabrać trochę pieniędzy na drogę, 700 tys. lirów stanowiących resztę nielegalnej należności i pojawić się na dworcu w Rzymie. Ich przygoda w poszukiwaniu „chleba” kończy się najczęściej na Południu, na Sycylii lub pod Neapolem, gdzie po tygodniu morderczej pracy trafiają na bruk bez wypłaty. Ofiarami polonijnych handlarzy pracą padają ostatnio również nasi sąsiedzi zza granicy wschodniej, którzy przybywają do Włoch dopiero teraz. Ich praca kosztuje mniej i są obecnie konkurencją dla Polaków. cena nielegalności Wszystko to nie jest to najlepszą wizytówką Polonii włoskiej, która jawi się jako środowisko drobnych kombinatorów. Z drugiej jednak strony emigranci polscy próbują przeżyć i przystosować się do warunków życia i zasad, które w słonecznej Italii nie zawsze są kryształowe. We Włoszech nadal pracuje się bez płacenia podatków, bez ubezpieczenia oraz bez perspektywy wypracowanej emerytury. Pracodawcy zwalniają bez uprzedzenia i odprawy. Kobiety sprzątające na godziny nie otrzymują trzynastki i nie mają płatnych wakacji. Emigranci wynajmują mieszkania bez legalnego kontraktu, płacąc zawyżone czynsze i kaucje, nie wiedząc ile czasu będą mieszkać. Oczywiście spotyka to nie tylko Polaków. Takie same problemy ma również wielu Włochów. Legalność jest droga. ------------------------- 2. Rozmowa z Konsulem Rzeczypospolitej Polskiej - Henrykiem Litwinem ------------------------- - Kościół Św. Stanisława, znajdujący się w środku Rzymu przy Via delle Botteghe Oscure, zwany popularnie „kościołem polskim”, od zawsze jest najważniejszym punktem spotkań naszej emigracji. Przed Kościołem, na ulicy sprzedaje się polską prasę, filmy, artykuły spożywcze, piwo, papierosy i wszystko to, czego Polacy potrzebują. Istnieje nawet kantor wymieniający złotówki oraz busy przewożące osoby i paczki do Polski. Kiedy po upadku Muru Berlińskiego przybyła pierwsza fala emigracji zarobkowej, gromadziły się tu tłumy ludzi szukających kontaktów i pracy, a Włosi przechrzcili ulicę na „Via delle bottiglie oscure” (ulica ciemnych butelek) z racji ilości szkła po piwie, jakie Polacy pozostawiali po sobie. Częste były interwencje w Ambasadzie oraz bardzo złe artykuły w prasie. Główne zarzuty to: zakłócanie ruchu, handel uliczny i zaśmiecanie. Czy Rzymianie skarżą się nadal, że Polacy paraliżują jedną z głównych ulic stolicy? - Już od kilku lat, na szczęście - nie. Kiedyś próbowano interweniować u księdza arcybiskupa, ale to nie należy przecież do jego kompetencji. Podobno, czasami przechodzi policja miejska i grozi mandatem za handel uliczny, ale to sprawa porządku Włochów. W Rzymie akurat, handel uliczny w różnej formie kwitnie wszędzie. Miałem okazję bywać pod kościołem polskim w zeszłym roku, gdyż mój syn przygotowywał się do pierwszej komunii i obejrzałem sobie to wszystko dokładnie. Na pewno nie są to już takie tłumy, jak kiedyś i coraz mniej osób pije piwo. O pewnej godzinie, po mszy św. Polacy z reguły się rozchodzą - oczywiście śmieci pozostają, ale Rzym jest miastem, gdzie śmieci się bardzo i często sprząta. - W Rzymie jest wiele różnych wspólnot emigracyjnych - niektóre z nich są bardzo dobrze zorganizowane: mają własne instytuty kultury, domy, biblioteki, bary, kina i utrzymują stały kontakt z krajem rodzinnym, inne są pozostawione same sobie. Czy fakt, że emigracja polska nadal załatwia swoje sprawy na ulicy, pod kościołem polskim nie świadczy o tym, że jest pozostawiona sama sobie? Czy tym osobom można by pomóc zorganizować się lepiej? - Była to kwestia dyskutowana już wielokrotnie, również na Zjeździe Polaków. Wiele osób tzw. „prominentnych” ze środowiska polsko-włoskiego wypowiadało się na ten temat i były rozważane różne pomysły, włącznie z tym, aby zorganizować jakieś miejsce targowe dla Polaków. Moim zdaniem są to jednak pomysły oderwane od rzeczywistości, gdyż nie ma takiego sposobu, żebyśmy zorganizowali targ dla Polaków i byli pewni, że wszyscy pójdą tam, zamiast dalej stać pod Św. Stanisławem. To są pewne naturalne zachowania, z którymi nie da się nic zrobić tak długo, jak będą tu Polacy nie wrośnięci w społeczeństwo włoskie i szukający kontaktu z rodakami, aby zdobyć informacje, pracę, mieszkanie. No chyba, że znajdzie się ktoś, kto będzie chciał spożytkować ten fenomen do zarobienia pieniędzy i będzie zdolny skupić emigrację świadcząc dla niej usługi. Przyznam szczerze,że nie wierzę już w działania metodami społecznymi. Mam nadzieję, że wcześniej czy później ktoś wpadnie na to, że to też są klienci - jeżeli nie, sytuacja pozostanie taka, jaka jest. - Niektórzy już o tym pomyśleli i robią to w miarę swoich możliwości. Problem polega jednak na tym, że mają trudności z przedarciem się przez gąszcz włoskich przepisów i znalezieniem formy działania legalnego. - Istnieje Związek Polaków we Włoszech - stowarzyszenie zrzeszające wszystkie organizacje Polonii włoskiej i liczące blisko 2000 członków. Ma on swój statut, witrynę w internecie i biuletyn informacyjny „Polonia Włoska”. Nowe organizacje, które powstaną na obczyźnie mogą się stowarzyszyć, jeżeli spełnią warunki określone w statucie. To może być pierwszy krok. Związek skupia głównie osoby wrośnięte już w ten kraj i może dlatego nie wszędzie działa aż tak prężnie, chociaż we Florencji jest znakomita grupa pań, które organizują wiele manifestacji polskich: koncerty szopenowskie, wystawy o Mickiewiczu i Reymoncie. Nie mają problemów ze sponsoringiem i zapraszają wiele wpływowych osobistości. Związek przetarł już szlaki i w wielu sprawach może pomóc, poza tym - osoby chcące się stowarzyszyć i szukające formy działania (bo rzeczywiście trzeba przeskoczyć pewien próg), mają swojego rodzaju okres ochronny pod istniejącym już szyldem. Poza tym istnieje możliwość włączenia się w struktury włoskie np, tutejsze Związki Zawodowe organizują koła międzynarodowe dla obcokrajowców będące formalną możliwością działania dla Polaków. Mamy sygnały, że są osoby wykorzystujące już tę drogę i współdziałające z ludźmi różnych narodowości. Poza tym w Rzymie mieści się również biuro Radcy Handlowego, które udziela informacji dotyczących działalności gospodarczej. - Obywatele polscy przebywający na terenie Włoch skarżą się często, że nasz Konsulat jest otwarty zbyt krótko (w zasadzie tylko 3 godziny dziennie), że trudno się do niego dodzwonić oraz na personel - nie zawsze uprzejmy i kompetentny... - Przy aktualnej ilości pracowników - nic na to nie możemy poradzić. Mam po prostu za mało osób, co jest uzależnione niestety od budżetu MSZ-tu polskiego. Wniosek o zasilenie kadry leży na biurku w Ministerstwie, od początku mojej kadencji. Brakuje przynajmniej czterech pracowników. Przy obecnym stanie, wydłużenie godzin pracy spowodowałoby, że nie mielibyśmy co oddawać naszym petentom, nie zdążylibyśmy z przygotowaniem papierów.. Prawda jest taka, że w ogóle należałoby zmienić budynek Konsulatu, na taki, który można lepiej wyposażyć technicznie. Należałoby otworzyć dwa nowe okienka i okablować wszystko od nowa, bo aktualny stan łączy i murów powoduje trudności z dodzwonieniem się. Decyzja o zmianie budynku jest już od dwóch lat - trudno jednak w Rzymie znaleźć właściwy. Niestety, aktualnie - praca osób i sytuacja petentów jest bardzo stresująca oraz nerwowa. Czasami zjawiają się ludzie, którzy nie potrafią powiedzieć o co im chodzi lub wypełnić poprawnie kwestionariusza, wtedy czekający z tyłu już od kilku godzin zaczynają pokrzykiwać, są nieprzyjemni. Może rzeczywiście wtedy panie pracujące przy okienkach tracą cierpliwość. Istnieje na pewno problem niemożności odpowiedzenia na pewne kwestie prawne, gdyż przepisy obowiązujące powstały w okresie, kiedy nie przewidywało się pobytu obywateli polskich za granicą i mamy w związku z tym kłopoty z tzw. umiejscawianiem aktów urodzenia. W tej kwestii nie zawsze możemy odpowiadać jasno i od razu. - Wiele osób skarży się na zbyt wysokie opłaty w stosunku do jakości usług konsularnych... - Na to, ja osobiście nie mam wpływu. Balansuję na granicy odpowiedzialności za zaniżanie opłat, gdyż staram się jak najpóźniej robić to, do czego zmusza mnie rozporządzenie ministra, które zobowiązuje do reagowania na zmianę kursu waluty. Siatka opłat konsularnych jest ustalana w dolarach - kiedy dolar drożeje, idą w górę również opłaty. Niestety, we Włoszech dolar drożeje już od kilku lat i w konsekwencji co roku muszę wprowadzać podwyżki. - Dużym problemem jest dostęp do informacji. Do tej pory nie było witryny internetowej Konsulatu i Biura Radcy Handlowego, gdzie osoby korzystające z internetu (a wbrew pozorom jest ich coraz więcej) mogłyby zajrzeć i uzyskać konkretne informacje dotyczące np.: obowiązku wizowego, utraty, odnowienia i zmiany paszportu, rejestracji narodzin dziecka, zawarcia związku małżeńskiego, wymogów przy otwieraniu działalności handlowej, itp. Konsulat w Austrii ma taką witrynę, funkcjonującą już od dłuższego czasu i jest opracowana doskonale. Polacy przebywający we Włoszech w ogóle nie orientują się w swoich prawach. Nie byłoby wskazanym zorganizowanie w Instytucie Polskim jakiejś konferencji z udziałem prawników polskich i włoskich oraz syndykatów, na której zostałyby wyjaśnione kwestie dotyczące 13-tej pensji, płatnych wakacji, odprawy, zwolnień, wynajmu mieszkań, legalnego zatrudnienia, permesso di soggiorno, itd. - Witryna internetowa działa od niedawna, wszyscy mogą tam zajrzeć i znaleźć niektóre z tych informacji. Konferencja, a może raczej prelekcja - to dobry pomysł. Już wielokrotnie otrzymywałem sygnały, że istnieje taka potrzeba. Należy znaleźć jakiś lokal, zdolny pomieścić wszystkich zainteresowanych, bo sale Instytutu będą za małe i poinformować o tym jak najszersze grono emigrantów polskich, aby mogli przyjść i zadawać również pytania. Niestety ja nie mogę zorganizować tej prelekcji inaczej, jak tylko przy współpracy środowiska Polonii włoskiej zrzeszonej w Związku. Próbowałem swego czasu przekonać niektóre osoby, abyśmy pomyśleli właśnie o takim spotkaniu dla dużej grupy Polaków, na którym zostałyby poruszone te problemy. Jak do tej pory nie było żadnego odzewu. - Czy to znaczy, jeśli dobrze zrozumiałam, że nie ma dostatecznego zainteresowania kwestiami witalnymi dla blisko 80 tys. obywateli polskich, przebywających na terenie Włoch? - Nie przesadzajmy. Wszyscy zawsze są zdania, że to znakomity pomysł. Żeby jednak to miało sens, należy zaprosić przynajmniej 300-400 osób, a to wymaga i sali, i organizacji. Poprzednim razem sprawa rozbiła się właśnie o niemożliwość wynajęcia właściwego pomieszczenia i potem umarła śmiercią naturalną. Mam jednak nadzieję, że do niej wrócimy. ----------------------------------- 3. Rozmowa z adwokatem włoskim Palmą Seminarą ----------------------------------- - Zdecydowała się Pani otworzyć Kancelarię Adwokacką obsługującą głównie Polaków? - Moja kancelaria obsługuje klentów wielu narodowość, tak się jednak składa, że w większości są to Polacy. Zaczęło się od procesu młodego chłopaka, który został oskarżony o zamordowanie z premedytacją kilkutygodniowego dziecka. Prasa włoska oskarżyła go również o pedofilię. Był to nieszczęśliwy wypadek: córka wypadła mu z rąk, gdyż znajdował się w stanie zamroczenia alkoholowego. Nie miał pieniędzy na adwokata, a sprawa została nagłośniona przez media, więc zdecydowałam się bronić go. Później spotkałam panią Beatę Szczodrowską-Rosati, polskiego doradcę prawnego Sądu Cywilnego i Karnego w Rzymie, i zaczęłyśmy współpracować. Dzięki niej, wszyscy Polacy zgłaszający się do nas nie mają problemów z porozumieniem się i ze zrozumieniem. Obcokrajowcy, a często również i sami Włosi nie wiedzą, że w złej sytuacji materialnej mają prawo wybrać również innego adwokata - niekoniecznie tego przydzielonego z urzędu. Jest on tak samo opłacany przez Państwo. W przypadku obcokrajowców - ich Konsulat musi wystawić zaświadczenie, że dana osoba jest bez środków utrzymania. Polacy nie wiedzą, że bez względu na to, czy mają papiery czy nie, mogą darmowo skonsultować się z adwokatem. Dopiero kiedy klient decyduje się na powierzenie sprawy adwokatowi, rozpoczyna się rozmowa o kosztach, ale jak powiedziałam - w przypadku ciężkiej sytuacji materialnej osoby, może je pokryć Państwo. - Jakie problemy z prawem mają Polacy? - Głównie są to raczej drobne wykroczenia, a nie poważne przestępstwa: bójki, kradzieże, agresja na policjanta, małe „cwaniactwa”. Polacy zintegrowali się dobrze ze społeczeństwem włoskim i w porównaniu z innymi emigrantami pochodzących z krajów postkomunistycznych, nie mają poważnych problemów z prawem, oczywiście poza wyjątkami. Wykonują najczęściej prace domowe, rzemieślnicze i fizyczne. Prawie zawsze są to osoby z wykształceniem średnim i technicznym, czyli wyższym niż Włosi pracujący w tych samych zawodach. Niestety, najczęściej pracują „na czarno”. - Co jest powodem tego, że pracują nielegalnie? - Oczywiście trudno ukrywać, że Włochy są krajem, w którym istnieje fenomen pracy nielegalnej. Pracodawcy włoscy niejednokrotnie wolą to, byleby tylko nie płacić podatków. Jest to wina i mentalności włoskiej, i faktu, że również Włochy są dotknięte bezrobociem. Z drugiej strony, Polacy przyjmują te warunki, bo wciąż opłaca im się pracować tutaj. Należy przypomnieć, że aby być zatrudnionym we Włoszech, to właśnie z Włoch, poprzez ministerstwo pracy musi zostać wystosowana tzw. chiamata diretta czyli personalne wezwanie pracownika. Dopiero wtedy, w Konsulacie Włoskim w Warszawie dostaje się wizę, pozwolenie na pobyt w określonym czasie oraz pozwolenie na pracę. Wszystkie inne formy są nielegalne. Odpłatne pośrednictwo w załatwieniu pracy we Włoszech jest wykroczeniem, za które może grozić kara pieniężna a nawet areszt. Ogłoszenia i agencje oferujące ją w Polsce zwykle robią to właśnie „na czarno”. - Znając moich rodaków oraz Włochów, wiem, że to złożony problem. Polacy chcieliby pracować legalnie i mieć możliwość legalnego pobytu, zwłaszcza, że często wdrożyli się w życie lepiej niż inni emigranci: mają „nielegalną” pracę i „nielegalne” mieszkanie, i są nadal „nielegalnymi emigrantami” - tzw. clandestino, których można wydalić. Jedna z dziewczyn polskich przebywających tutaj i pracujących nielegalnie opowiedziała mi, że pięć lat temu została obrabowana przez bandę polską, w wynajmowanym mieszkaniu. Policja nie uwierzyła jej i chciała wydalić za prostytucję. Nielegalni emigranci nie zgłaszają przestępstw, których są ofiarami, gdyż boją się wydalenia. - Polacy, nawet ci przebywający nielegalnie na terenie Włoch nie powinni obawiać się prawa. Tak jak Włosi, mają prawo do adwokata (również bezpłatnie, jak powiedziałyśmy wyżej) i lepiej narazić się na wyjaśnienia drogą legalną niż ryzykować większe problemy. Wszyscy pracujący Polacy, bez względu na to, czy mają pozwolenie na pobyt i papiery, czy też są clandestino - mają prawo do świadczeń: trzynastki, urlopu płatnego, odprawy. Stawka miesięczna nie może być niższa niż 900 tys. lirów. Wymówienie powinno nadejść z dwutygodniowym wyprzedzeniem, a likwidacja wynosi przynajmniej pół pensji. Niezależnie od tego, czy Polacy mają, czy też nie mają dokumentów - mogą dochodzić swoich praw drogą sądową. Dziś moja kancelaria prowadzi bardzo wiele spraw dotyczących właśnie odszkodowań za niedopełnienie obowiązków przez włoskich pracodawców. Polacy wygrywają prawie wszystkie te sprawy. - Drugim problemem jest oczywiście wynajem mieszkań bez legalnego kontraktu. To problem i emigrantów, i Włochów. Polacy są bardzo często zmuszani przez właścicieli mieszkań do opuszczenia ich w trybie natychmiastowym, pod groźbą zgłoszenia na policję, że nie mają legalnego pobytu. - We Włoszech już przekazanie kluczy oznacza nabycie praw lokatorskich. A żeby wykazać, że się płaci czynsz wystarczy mieć odcinek wpłaty przekazu pocztowego. Prawo włoskie jest wręcz przychylniejsze dla wynajmujących, niż dla właścicieli. Jeżeli ktoś płaci czynsz regularnie i ma na to pokwitowanie, nie może być wyrzucony z dnia na dzień. Jeżeli właściciel chce, aby lokator wyprowadził się przed upływem 4 lat (bo tyle trwają kontrakty regularne), musi dać mu wychodne i kaucję. Mają do tego prawo zarówno emigranci legalni, jak i nielegalni. Poszkodowany może dochodzić swoich praw drogą sądową. Trwa to dość długo, ale kończy zwykle wyrokiem na korzyść poszkodowanego. Oczywiście problem Polaków polega na tym, że nie mają środków utrzymania, żeby dotrwać do końca procesu i zwykle wracają do kraju. © POLANDIA 2001 Agnieszka Zakrzewicz współpraca Marta Markowska Alfred Ziemski ------------------------- RAPORT POLANDII 2002 ------------------------- W sierpniu 2002 r., weszła w życie ustawa DDL Fini-Bossi (Disegno di Legge Governativo recante la modifica delle norme in materia di immigrazione e di asilo) modyfikująca ustawę o emigracji i azylu Turco-Napolitano z 1998 r. Nazwy pochodzą od nazwisk ministrów, którzy normy opracowali. Wszystkich obywateli „poza unijnych”, a więc również Polaków obowiązują nowe normy emigracyjne. W języku włoskim termin określający obywatela z poza UE - extracomunitario ma podwójne i pejoratywne znaczenie. Zbyt często jest utożsamiany z emigrantem nielegalnym, niezależnie od tego, że extracomunitario to również Szwajcar, Amerykanin, Kanadyjczyk, Japończyk, a także obywatele 10 krajów, które już wkrótce staną się członkami Unii i od dawna przystosowują własne przepisy prawne do standardów europejskich. Zaostrzenie przepisów prawnych przez prawicowy rząd premiera Berlusconiego ma na celu represje emigracji nielegalnej, która jest fenomenem negatywnym i jednym z czynników przestępczogennych. Są to cele zrozumiałe, które i my będziemy podzielać, gdy już wejdziemy do klubu UE. Jednak nowa włoska ustawa emigracyjna niejednokrotnie godzi w fundamentalne prawa człowieka (wolność osobista, prawo do obrony, prawo do azylu, prawo do rodziny i do pracy). Od 10 sierpnia 2002 roku, obcokrajowcom z poza UE jest trudniej wjechać i przebywać na terenie Włoch, a obcokrajowcy przebywający, i pracujący tu legalnie od lat rozpoczęli żywot gastarbeiterów siedzących ciągle na walizkach. Dotyczy to również obywateli polskich. ------------------------------------ DDL Fini-Bossi - najważniejsze zmiany: ------------------------------------ - natychmiastowa ekspulsja emigranta nielegalnego, o której decyduje rozporządzenie administracyjne, bez możliwości odwołania. Odstawienie pod eskortą na granicę państwa lub bezpośrednia repatriacja; - zatrzymanie prowizoryczne (48+48 godzin) w obozach przejściowych przed podjęciem decyzji o ekspulsji; - zmiana pozwolenia na pobyt (permesso di soggiorno) w kontrakt na pobyt (contratto di soggiorno), który trwa 2 lata (i jest odnawialny na 2 kolejne, a nie na 4 jak przewidywała Turco-Napolitano). Jest ściśle związany z umową o pracę, co powoduje, że obcokrajowcy nie będą nigdy traktowani na równi z pracownikami lokalnymi, gdyż trudno im będzie zmienić czasową umowę o pracę na stałe zatrudnienie; - Karta Pobytowa będzie wydawana nie po 5 latach, lecz po 6 (nie daje jeszcze prawa do obywatelstwa); - obcokrajowiec, który straci pracę ma tylko 6 miesięcy na znalezienie nowej legalnej (a nie rok jak do tej pory); - ograniczenie dostępu do mieszkań komunalnych (tylko 5% takich mieszkań może być przeznaczonych dla obcokrajowców); - ograniczenie połączeń rodzinnych i zaostrzenie procedur biurokratycznych w tej dziedzinie; - eliminacja „sponsora”, który gwarantował za emigranta, gdy on miał możliwość rocznego pobytu w celu poszukiwania pracy. Zostaje tylko system wezwań imiennych przez pracodawcę (preventiva chiamata nominativa del datore di lavoro); - nakłada na pracodawcę dodatkowe obowiązki: zadbanie o mieszkanie pracownika-obcokrajowca, obowiązek opłacenia jego podróży do kraju rodzinnego po zakończeniu pracy, co zostaje uzgodnione w kontrakcie pobytowym na pracę; - ograniczenie prawa do azylu i zaostrzeie procedur biurokratycznych w tej dziedzinie; - wprowadza ekspulsje jako formę alternatywną kary więzienia; DDL FINI-BOSSI (omówienie poprawek w skrócie): p.d.s - premesso di soggiorno (liczby odnoszą się do punktów, w których DDL Fini-Bossi wprowadza poprawki do Ustawy o Emigracji Turco-Napolitano) ---------------------------- ROZDZIAŁ I - EMIGRACJA ---------------------------- Art.1 1. - Wprowadza dodatkowe udogodnienia fiskalne dla ONLUS i organizacji pozarządowych, które pracują na rzecz emigracji, w krajach z jakich napływają największe fale migracyjne. 2. - Proponuje sankcje w umowach bilateralnych przeciwko krajom, które nie współpracują przy kontrastowaniu emigracji nielegalnej; przestępczości zorganizowanej wykorzystującej emigrację nielegalną i prostytucję; przemytu narkotyków i broni. Przewiduje ograniczenie „pułapów emigracyjnych” dla tych krajów. Art.2 2.bis - Powołuje się Komitet koordynacji i monitoringu, któremu przewodzi premier lub wicepremier. Powołuje się grupę techniczną współpracująca z ministerstwami spraw wewnętrznych, zagranicznych, polityk unijnych, sprawiedliwości oraz pozostałymi, tworzącymi Konferencję. Art.3 Pułapy emigracyjne (Quote di ingresso) 2. - Przewiduje się publikację „pułapów emigracyjnych” na kolejny rok do dnia 30 listopada, które określają ilość obcokrajowców mogących podjąć na terenie Włoch pracę na umowę zlecenie, sezonową, autonomiczną, jak również dokonać połączenia rodzinnego. W przypadku, gdy paułapy nie zostaną opublikowane, może ustalić je premier własnym dekretem. Art.4 Wjazd na teren Państwa 2. - Wizy wjazdowe (powyżej 3 miesięcy) wydają Konsulaty włoskie. Obcokrajowiec ubiegający się o wizę może, (ale nie musi) otrzymać informacje we własnym języku dotyczące obowiązujących norm emigracyjnych. W przypadku gdy dokumentacja wizowa nie jest kompletna, nie ma obowiązku przyjęcia jej. Można odmówić wizy bez uzasadnienia, ze względów bezpieczeństwa. Dostarczenie fałszywej dokumentacji wizowej oprócz przewidzianych sankcji prawnych, jest równe z odmówieniem wizy. Obcokrajowcy mający permesso di sogiorno, pokazują je na granicy by móc wjechać na teren Państwa. 2.- Nie mają prawa wjazdu na teren Włoch osoby uważane za zagrożenie dla porządku publicznego i bezpieczeństwa - również innych państw, które podpisały układ Schengen oraz osoby organizujące emigrację nielegalną, prostytucję i inną działalność nielegalną. Art.5 Pozwolenie na pobyt (permesso di soggiorno) 2.bis- Każdy obywatel spoza UE ma obowiązek oddania odcisków palców. (Norma obowiązuje również obcokrajowców przedłużających p.d.s. - 4bis) 3.bis - Permesso di soggiorno może zostać wydane dopiero wtedy, gdy zostanie podpisany „kontrakt pobytowy w celu pracy” (contratto di soggiorno per lavoro), certyfikowany przez konsulat włoski (nulla-osta). W przypadku umowy okresowej - p.d.s zostaje wydane na 1 rok, w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony - na 2 lata. Może zostać odnawiany co 2 lata, ale jest ściśle związany z umową o pracę. - W przypadku p.d.s na pracę autonomiczną (2 lata) konsulat również wydaje nulla-osta. - W przypadku pracy sezonowej (9 miesięcy) - p.d.s może zostać wydane nawet na 3 lata, jeżeli pracownik sezonowy pracował już wcześniej 2 lata we Włoszech. To p.d.s może być odebrane, jeżeli pracownik dokona nadużyć. - W przypadku połączeń rodzinnych p.d.s jest wydawane na 2 lata i jest wymagane nulla-osta. - Wszystkie dane osobiste są komunikowane do Urzędu Podatkowego we Włoszech w ciągu 30 dni. 4. - Permesso di soggiorno odnawia się w kwesturze prowincji, w której obcokrajowiec jest zameldowany 90 dni przed upływem w przypadku p.d.s 2 letniego, z umową o pracę na czas nieokreślony: 60 dni przed upływem w przypadku p.d.s na 1 rok, z umową o pracę na czas określony; 30 dni przed upływem w innych przypadkach. Przy odnawianiu p.d.s będą weryfikowane kondycje pracownika obcokrajowca, czy nadal odpowiada on normom przewidzianym przez ustawę. - W przypadku utraty pracy - obcokrajowiec ma tylko 6 miesięcy na znalezienie sobie nowego zatrudnienia legalnego. - Odnowienie p.d.s jest uzależnione od zameldowania i wpisu do Urzędu Danych Osobistych - Anagraffe (który dla obcokrajowców nie jest obowiązkowy i z którego korzystają rzadko) - P.d.s może zostać odnowione jedynie na okres, na jaki zostało wydane pierwotnie. W chwili gdy obcokrajowiec podejmuje procedurę odnowienia dokumentów - na okres ten dostaje jedynie pokwitowanie, że posiada dokumenty, co utrudni znacznie poszukiwanie ewentualnej nowej pracy legalnej, w przypadku nagłego zwolnienia. 4-bis - Obcokrajowiec odnawiający p.d.s jest zobowiązany oddać odciski palców. 8. - Wszystkie dokumenty pobytowe, jak również Karta Pobytowa będą kompatybilne z nową technologią i będą zabezpieczone przed falsyfikacją 8.bis. - Fałszowanie jakichkolwiek dokumentów (permesso di soggiorno, carta di soggiorno, contratto di soggiorno, carta di soggiorno) jest karane więzieniem od 1 roku do 6 lat. Falsyfikacja (również wizy) od 3 do 10 lat i więcej - jeżeli jest wmieszany urzędnik. Art.6 Kontrakt pobytowy w celu pracy (contratto di soggiorno per lavoro subordinato) 1. - Kontrakt pobytowy w celu pracy zawarty między pracodawcą a pracownikiem obcokrajowcem zobowiązuje pracodawcę do zorganizowania pracownikowi mieszkania i do opłacenia jego podróży powrotnej do kraju, kiedy zakończy pracę na terenie Włoch. 3. - Kontrakt pobytowy w celu pracy jest podpisywany w okienku zbiorowym dla emigracji (sportello unico per l’immigrazione), w prowincji w której ma siedzibę legalną firma lub w której odbywać się będzie praca. Art.7 Normy wewnętrzne p.d.s - P.d.s na okres studiów może zostać zmienione na p.d.s na pracę (subordinato o autonomo) tylko, jeżeli mieści się w „pułapie migracyjnym” (quote anuali dei immigrati) i tylko wtedy, gdy uprzednio zostanie zawarta „umowa o pracę”, certyfikowana ze strony Rządowego biura terenowego (Ufficio territoriale del Governo). - Obcokrajowiec przebywający na terenie Włoch w innych celach może w tym okresie zawrzeć umowę o pracę. - W tych wypadkach są zobowiązani do oddania odcisków palców. Art.8 Sankcje dotyczące nie dopełnienia obowiązków komunikacji rezydencji i obowiązków pracodawcy. 2.bis - Pracodawca musi w ciągu 5 dni powiadomić organy kompetentne o zawarciu umowy o pracę z obcokrajowcem. W przypadku nie dopełnienia obowiązków grozi mu grzywna od 160 do 1100 euro. Art.9 Karta pobytowa (Carta di soggiorno) - Karta pobytowa może być wydana po 6 latach (a nie po 5 - jak do tej pory). Do jej wydania są konieczne rekwizyty takie jak stała praca, zameldowanie, regularna pozycja fiskalna, pokrewieństwo. Nie uprawnia do obywatelstwa. Art.10 Koordynacja kontroli granicznej 1.bis - Zostaje powołany Komitet narodowy porządku i bezpieczeństwa publicznego koordynujący kontrolę granic morskich i lądowych, działający zgodnie z normami Układu z Schengen, ratyfikowanego przez Włochy 30 września 1993 r. Art.11 Dyspozycje przeciwko emigracji nielegalnej (immigrazione clandestina) 1. - Każda osoba faworyzująca nielegalny wjazd i pobyt emigrantów we Włoszech i innych państwach UE będzie karana więzieniem do 3 lat i grzywną do 15.000 euro za każdego emigranta nielegalnego. Są karani ci, którzy „importują” i „eksportują” emigrantów nielegalnych. 2. - Każda osoba faworyzująca nielegalny wjazd i pobyt emigrantów i czerpiąca z tego korzyści pośrednie lub bezpośrednie będzie karana więzieniem od 4 do 12 lat i grzywną do 15.000 euro za e.n. Dotyczy to również grup zorganizowanych używających transport międzynarodowy, dostarczających dokumentów nielegalnie lub fałszujących je. 3.bis - Kary ulegają zaostrzeniu jeżeli wprowadza się nielegalne powyżej 5 emigrantów, gdy naraża się życie i bezpieczeństwo emigranta, gdy przemyt następuje w warunkach nieludzkich i upokarzających. 3.ter - Faworyzowanie nielegalnego pobytu nieletnich wykorzystywanych do działalności przestępczej lub faworyzowania prostytucji będzie karane więzieniem od 5 do 15 lat i grzywną 25.000 euro za e.n. 9. - Marynarka Wojenna zostanie użyta do kontrastowania fenomenu emigracji nielegalnej. Jednostki wojskowe i policyjne mogą zatrzymywać statki podejrzane o przemyt emigrantów, przeszukiwać je i w przypadku potwierdzenia przestępstwa - odprowadzać do portu włoskiego. Działalność może być prowadzona również na wodach ekstra terytorialnych, zgodnie z normami międzynarodowymi. Kapitanowie jednostek mają dużą autonomię decyzyjną. - Wprowadza się kontrole ruchu lotniczego. Art.12 Ekspulsja administracyjna. (Espulsione amministrativa) - Ekspulsja administracyjna staje się natychmiastowa 3. - Obcokrajowiec skazany na karę więzienia poniżej 3 lat może być repatriowany za zgodą sędziego. 5. - W przypadku obcokrajowca, którego p.d.s utraciło ważność od ponad 60 dni i nie jest w trakcie odnawiania - dekret o ekspulsji wyraża nakaz opuszczenia terytorium kraju w ciągu 15 dni. Jeżeli obcokrajowiec się nie zastosuje - następnym razem zostaje odstawiony na granicę pod eskortą. 8. - Odwołanie się od dekretu o ekspulsji (mającego ważność natychmiastową) może nastąpić w ciągu 60 dni i zostać wniesione do sądu w miejscowości, w której ekspulsję orzeczono. Odwołanie musi być certyfikowane również przez własny Konsulat. Obcokrajowiec ma prawo skorzystać z adwokata z urzędu jeżeli nie ma środków finansowych. 13. - Obcokrajowiec, który otrzymał ekspulsję nie może wrócić na teren Włoch bez specjalnego zezwolenia Ministerstwa spraw wewnętrznych. Jeżeli zostanie zatrzymany - grozi mu kara aresztu od 6 do 12 miesięcy i zostaje odstawiony na granicę pod eskortą. 13.bis - Powtórny nielegalny wjazd i pobyt na terenie Włoch obcokrajowca, który otrzymał ekspulsję i został wydalony jest karany więzieniem od 1roku do 4 lat. 13.tris - Pogwałcenie norm o ekspulsji upoważnia do aresztu w momencie przestępstwa i zatrzymania. Proces odbywa się w terminie natychmiastowym. 14. - Zakaz powrotu na terytorium Włoch obowiązuje przez 10 lat (obecnie 5 lat). Może zostać zmniejszony, ale nie poniżej 5 lat. Art.13 Wykonanie ekspulsji (Esecuzione dell’espulsione) 5. - Po zatrzymaniu, emigrant nielegalny jest przewieziony do obozu przejściowego gdzie przebywa do 30 dni. Kiedy ustalenie tożsamości - a więc wydanie dekretu ekspulsyji stwarza trudności, sędzia może przedłużyć pobyt do 60 dni. Ekspulsjia i repatriacja mogą być natychmiastowe. 5.bis - Kiedy nie udało się zatrzymać obcokrajowcca w obozie przejściowym lub upłynęły terminy jego pobytu - obcokrajowiec ma opuścić kraj w ciągu 5 dni. Pozostanie na jego terenie staje się automatycznie wykroczeniem. 5.tris - Wykroczenie - nielegalny pobyt jest karane aresztem od 6 do 12 miesięcy. Automatycznie towarzyszy mu ekspulasjia i odstawienie na granicę pod eskortą lub repatriacja. 5.quatris - Obcokrajowiec popełniający wielokrotne wykroczenie pobytu nielegalnego jest karany wiezieniem od 1roku do 4 lat. 5.quinquies - W tych wypadkach obowiązuje areszt. Art.14 Dodatkowe dyspozycje w zakresie ekspulsji. 1.bis - W wypadku obcokrajowca który podlega karze zatrzymania czy więzienia jest kontaktowany Konsulat w celu ustanowienia tożsamości. Po zakończeniu kary następuje natychmiastowa ekspulsja. 2.bis - Jest wprowadzona ekspulsja ze względów bezpieczeństwa. Art.15 Ekspulsja jako sankcja alternatywna zamiast więzienia. 1. - Sędzia może zasądzić ekspulsję natychmiastową w zamian za karę więzienia niższą niż 2 lata, lub zamienić ją na ekspulsję. 3. - Ekspulsja nie może być zasadzona w przypadku przestępstw dotyczących art. 407 (przemyt ludzi, broni, narkotyków, kradzionych samochodów, faworyzowanie prostytucji, wykorzystywanie nieletnich, faworyzowanie emigracji nielegalnej). 4. - W przypadku kolejnego nielegalnego wkroczenia na teren kraju - sankcja alternatywna jest odwołana. 6. - Od ekspulsji jako kary zastępczej można odwołać się w ciągu 10 dni. Sąd decyduje w ciągu 20. 8. - Po upływie 10 lat wyroki ulegają przedawnieniu, chyba że obcokrajowiec dopuści się dalszych wykroczeń. Art.16 Określenie pułapów emigracyjnych (quote di ingresso) 1. - Pułapy emigracyjne zostają obniżone w stosunku do tych państw, które nie współpracują przy repatriacji oraz przy walce z emigracją nielegalną. - Pułapy specjalne są zarezerwowane dla obcokrajowców pochodzenia włoskiego, do trzeciego pokolenia. Zapisują się na specjalne listy w konsulatach, podając zawód. 4.bis - Dekrety roczne określające pułapy emigracyjne są opracowywane przez system komputerowy przy udziale Ministerstwa pracy i spraw socjalnych. Jest przewidziana współpraca ze strukturami publicznymi i prywatnymi. 4.tris - Do 30 listopada każdego roku urzędy regionalne muszą przekazać raport o stanie emigrantów, prognostykujący nowe zapotrzebowanie na siłę roboczą. Art. 17 Praca najemna i autonomiczna. (Lavoro subordinato a tempo determinato e indeterminato e lavoro autonomo) 1.- W każdej prowincji ma powstać okienko emigracyjne w biurze rządowym (sportello unico per l’immigrazione presso la prefettura-ufficio territoriale del Governo), odpowiedzialne całkowicie za dokumenty obcokrajowców i przyjmowanie ich do pracy. 2. - Pracodawca włoski lub obcokrajowiec regularnie rezydujący w tym kraju - chcący zatrudnić obcokrajowca spoza UE, rezydującego za granicą, musi przedstawić w okienku emigracyjnym następujące dokumenty: - wezwanie imienne i nulla-osta - całkowitą dokumentację dotyczącą mieszkania i zameldowania obcokrajowca - propozycję kontraktu pobytowego wyszczególniającego płacę pracownika i fundusz na jego powrót do kraju - deklarację natychmiastowej komunikacji wszystkich zmian 3. - Włoch, który nie zna osobiście obcokrajowca, jakiego chce zatrudnić - może zwrócić się do instytucji kompetentnych. 4. - Listy kolokacyjne obcokrajowców poszukujących pracy powinny znaleźć się również w internecie. 5. - Okienko emigracyjne wydaje wszystkie dokumenty obcokrajowca, komunikuje jego Numer Identyfikacji Podatkowej (codice fiscalne) do konsulatów w kraju, wydaje nulla osta, ważne jedynie przez 6 miesięcy. 6. - Konsulat w kraju obcokrajowca dokonuje kontroli i wydaje mu wizę z numerem NIP. W ciągu 8 dni od przekroczenia granicy obcokrajowiec jest zobowiązany udać się do okienka emigracyjnego gdzie wydano nulla osta; dokumenty mają zostać przesłane do urzędów kompetentnych. 7. - Pracodawca, który nie dopełni obowiązku komunikacji wszelkich zmian w stosunku pracowniczym jest karany grzywną od 500 do 2500 euro. 8. - Obcokrajowiec wjeżdżający na teren Włoch w celu jakiejkolwiek pracy musi mieć właściwą wizę wydaną w Konsulacie włoskim. 9. - Urząd policji komunikuje Urzędowi Podatkowemu wszystkie dane obcokrajowca posiadającego p.d.s i kontrakt na pobyt w celu pracy. Zostaje stworzony Urząd danych pracowników obcokrajowców. 10. - Okienko emigracyjne przesyła do Ministerstwa Pracy numer i rodzaj nulla osta. 11. - Utrata pracy nie jest automatyczną utratą p.d.s przez obcokrajowca i jego rodzinę. Obcokrajowiec nawet składający dymisję - ma prawo przez cały okres trwania p.d.s być wpisanym na listy kolokacyjne bezrobotnych obcokrajowców. 12. - Pracodawca, który zatrudnia obcokrajowca bez p.d.s lub z nieważnymi dokumentami jest karany aresztem od 3 do 12 miesięcy i grzywną 5000 euro za każdego pracownika. 13. - Składka emerytalna nie jest wypłacalna po zakończeniu stosunku pracowniczego, gdy pracownik wraca do kraju. Po zakończeniu 65 lat będzie miał fundusz emerytalny, który wzrasta o 5% rocznie. 14. - Obcokrajowcy pracujący legalnie będą objęci patronatem instytucji społecznych. 15. - Obcokrajowcy mogą ubiegać się o uznanie studiów i tytułów jakie skończyli i otrzymali za granicą. 16. - Normy obowiązują również w prowincjach autonomicznych Trento i Bolzano. 2. - Konsulat wydaje certyfikaty rekwizytów koniecznych do wykonywania pracy autonomicznej. Art.18 1. - Przewiduje się interwencje w krajach z których pochodzą emigranci, mające na celu ich formację profesjonalną. Przewiduje się współudział podmiotów państwowych i prywatnych oraz organizacji działających wśród emigrantów od 3 lat. 2. - Przewiduje się kursy profesjonalne we Włoszech i w krajach emigrantów. - Przewiduje się ułatwienie włączenia na rynek pracy obcokrajowców pracujących autonomicznie, którzy odbyli te kursy. Art.19 Praca sezonowa (Lavoro stagionale) 1. - Pracodawca włoski, obcokrajowiec rezydujący legalnie lub stowarzyszenia zawodowe działające w ich imieniu chcący zatrudnić obcokrajowców przedstawiają wezwanie w okienku emigracyjnym. Jeżeli jest to wezwanie imienne - oferta pracy jest komunikowana do centrum zatrudnienia, które weryfikuje czy nie ma pracowników włoskich zainteresowanych ofertą. 2. - Do 20 dnia od daty komunikacji w dalszym ciągu obowiązuje pierwszeństwo dla pracownika miejscowego. 3. - Autoryzacja na pracę sezonową ma ważność od 2 tygodni do 9 miesięcy, również gdy chodzi o grupy pracowników zatrudnionych u różnych pracodawców. 4. - Osoby zatrudnione we Włoszech na prace sezonowe, które wróciły regularnie do kraju mają pierwszeństwo przed nowymi obcokrajowcami i mają możliwość zawarcia kontraktu pobytowego na pracę i zmiany p.d.s. 5. - Przewiduje się udogodnienia dla tych, którzy zatrudniają robotników najemnych w pracach sezonowych i faworyzują ich powrót do kraju. 6. - Pracodawca, który zatrudnia obcokrajowców bez ważnego p.d.s na pracę sezonową jest karany jak wyżej. Art.20 Wjazd w celu pracy autonomicznej (soggiorno per lavoro autonomo) - Handel towarem podrobionym, pogwałcenie praw autorskich są powodem odwołania p.d.s.p.l.a i ekspulsji natychmiastowej z odstawieniem pod eskortą na granicę państwową. Art.21 Połączenia rodzinne (Ricongiungimento familiare) - Dzieci pełnoletnie nie mogą połączyć się z rodzicami, chyba że: są na ich całkowitym utrzymaniu ze względu na problemy zdrowotne i inwalidztwo; - Rodzice mogą zostać sprowadzeni do Włoch tylko wtedy, gdy nie mają innych dzieci w kraju, są po 65 roku życia i mają problemy ekonomiczne. 7. - Podanie o wydanie nulla osta na połączenia rodzinne składa się w okienku emigracyjnym i oczekuje na weryfikację konsulatu. 8. - Po 90 dniach od złożenia podania, po otrzymaniu nulla osta - rodzina może otrzymać wizę w konsulacie. Art.22 - Zmienia się sytuacja prawna osób, które rozwiodły się lub owdowiały, i których małżonek posiadał rekwizyty by dostać permesso di soggiorno. Art23 Kursy uniwersyteckie (permesso per studio) - obcokrajowcy posiadający kartę pobytową, kontrakt pobytowy na pracę najemną lub autonomiczną, połączenie rodzinne, azyl polityczny, azyl humanitarny, pozwolenie religijne - mają taki sam dostęp do kursów uniwersyteckich jak Włosi. Art.24 Obozy przejściowe i dostęp do mieszkań komunalnych 1-bis - Dojście do środków integracyjnych i usług socjalnych jest przewidziane tylko dla obcokrajowców mających wszystkie rekwizyty legalne. 6. - Obcokrajowcy pracujący i przebywający legalnie mają możliwość starać się o mieszkania komunalne w puli 5% jaka im przypada. - W obozach przejściowych nielegalni emigranci mogą przebywać najdłużej 60 dni Art.25 - Powstają terytorialne biura rządowe do spraw emigracji - Kontrybuty fiskalne nie mają już prawa być przesyłane do kraju. Art.26 Fałszywe małżeństwa - Po udowodnieniu fałszywego małżeństwa - permesso di soggiorno jest odwołane. ROZDZIAŁ II - AZYL Art.27-29 - Znaczne ograniczenie norm azylu. Obowiązuje ekspulsja natychmiastowa i dopiero po niej możliwość odwołania. ---------------------------- ROZDZIAŁ II - DYSPOZYCJE KOORDYNACJI ---------------------------- Art.30-32 - Utworzenie Centralnej Dyrekcji do spraw emigracji i policji granicznej. - Utworzenie Komisji Parlamentarnej nadzorującej i kontrolującej dziedziny emigracji i azylu. ----------------------------- OSTATNIA „SANATORIA” ----------------------------- Każdy rząd włoski zapewnia, że robi ostatnią regolaryzację emigrantów nielegalnych, a rząd premiera Berlusconiego nawet się od niej odżegnał. Tzw.: „sanatorie” miały miejsce w: 1981, 1986, 1990, 1995, 1998 - średnio co 4 lata. Również tym razem przewiduje się małą regolaryzację współpracowników domowych i opiekunek (COLF e badanti). Powinna rozpocząć się w pierwszej połowie sierpnia i trwać 2 miesiące. Będzie dotyczyć: - tych którzy na 3 miesiące przed 1 stycznia 2002 roku zatrudniali emigrantów nielegalnych jako współpracowników domowych lub jako opiekunki do osób chorych i niepełnosprawnych. Nie dotyczy innych extracomunitari pracujących do tej pory na czarno w sektorach gastronomiczno-usługowych czy budowlanym!!! (Osoby pracujące w barach, sklepach, restauracjach - na razie nie mogą liczyć na regolaryzację). Być może wyjdzie nowy dekret Tabacci, który jest przewidywany. Po ogłoszeniu sanatori, pracodawca musi zgłosić się do biura rządowego do spraw emigracji (prefettura-ufficio territoriale del Governo) i przedstawić podanie o regolaryzację zatrudnianego obcokrajowca, przedstawiając jego dane personalne, wskazując na rodzaj zatrudnienia i ustalając pensję. Ma zapłacić kontrybuty fiskalne w formie wpłaty jednorazowej, która wynosi 3 ustalone pensje miesięczne. Tej regolaryzacji będą towarzyszyć dwa poważne problemy: 1. Nie istnieją jeszcze biura rządowe do spraw emigracji (prefettura-ufficio territoriale del Governo) - Rząd włoski musi je dopiero otworzyć, co na pewno sprawi wiele problemów biurokratycznych emigrantom nielegalnym i ich pracodawcom, i odbędzie się z opóźnieniem, więc okres regolaryzacji skróci się. 2. Pracodawcy mogą wymagać by kontrybuty wpłacili sobie sami pracownicy. Jest to karalne, ale może być powszechne. Spowoduje to również obniżenie pensji, które wahają się w granicach 400-750 euro miesięcznie. Pracodawcy są zobowiązani do płacenia kontrybutów przez cały okres zatrudnienia. Od osób legalizujących się zostaną pobrane odciski palców. Obowiązują ich nowe normy emigracyjne. Opracowała AGNIESZKA ZAKRZEWICZ Współpraca MARTA MARKOWSKA © POLANDIA 2002 -------------------------------------------